Spływ Biebrzą - Ranczo Jagłowo

BIEBRZA - RAJ DLA PRZYRODNIKÓW

Biebrza to prawy dopływ Narwi, bierze swój początek na Wzgórzach Sokólskich, w pobliżu miejscowości Nowy Dwór. Wpada do Narwi w miejscowości Wizna.

Biebrzański Park Narodowy, na całej jego długości, przecina biebrza, która jednocześnie jest głównym - przy tym niezmiernie atrakcyjnym krajobrazowo i przyrodniczo - szlakiem wodnym Dotliny Biebrzańskiej, mającym połączenie z Pojezierzem Suwalsko-Augustowskim (przez Kanał Augustowski), z Pojezierzem Ełckim, rzekami - Jegrznią i Ełkiem) oraz (przez Narew) z Mazowszem.

Biebrza jest rzeką nizinną, silnie meandrującą, z niezliczoną licizbą starorzeczy, odnóg, rozlewisk, zatok, wodnych zastoisk. Jej spowolniony nurt jest jednakowoż wyraźny, głębokość duża, koryto szerokie - od ujścia Netty (Kanału Augustowskiego) włączone w żeglugi śródlądowe. To także szlak nieuciążliwy, prawie bez przeszkód. Tylko w górnej części rzeki należy uważać przy mostach na kamienie i na pale. Kłopot sprawiają jedynie komary. Należy też pamiętać o zaopatrywaniu się w wodę pitną u gospodarzy.

Spływ Biebrzą wymaga zgody dyrektora BPN i wykupienia karty wstępu do parku dostępnej u nas. Biwakować wolno tylko w wyznaczonych miejscach.

Wodniacką włóczęgę po Biebrzy możemy rozpocząć 11 km od jej źródeł, po zwodowaniu kajaków obok mostu łączącego Korużowce z Bieniowcami. Lub na jej górnym dopływie – Sidrze. Na ogół jednak wodniacy rozpoczynają spływ od miasteczka Lipsk, dokąd łatwo dostać się autobusem z Dąbrowy Białostockiej lub Augustowa. Dobrym miejscem startu jest most kolejowy, położony kilometr od przystanku PKP Ostrowie Biebrzańskie, podobnie jak most w Sztabine (dokąd łatwo dojechać autobusem z Augustowa). Bazą wypadową na środkową i dolną Biebrzę może być Dolistowo, Goniądz lub Osowiec (PKP linii Białystok - Grajewo - Ełk).

Biebrza to typowa rzeka nizinna z łagodnymi brzegami, wyraźnym, choć nie rwącym nurtem. Zwana jest niekiedy "Polską Amazonką", gdyż silnie meandruje, tworzy liczne zakola, starorzecza, rozlewiska, zatoki i łachy piachowe.

Szlak kajakowy prowadzi szeroką, otwartą doliną rzeczną. Płyniemy na ogół przez trzcinowiska, niekiedy wzdłuż lasów i brzezin. Z rzadka tylko mijamy nieliczne wioski, a niekiedy płyniemy przez tereny całkowicie bezludne.

Na całej swej długości przepływa przez tereny Biebrzańskiego Parku Narodowego, największego w Europie środkowowschodniej kompleksu torfowiskowo-bagiennego. Bogata szata roślinna, mnogość zwierząt, ptactwa wodnego i błotnego oraz owadów występujących w środowisku bagiennym sprawia, że dla niektórych jest to wspaniała wyprawa w świat dzikiej przyrody. To raj dla ornitologów jak i dla wszystkich miłośników kontaktu z dziewiczą, nieskażoną cywilizacją przyrodą.

Tutaj może nas zaskoczyć spotkanie z królem biebrzańskich bagien - łosiem.

Miłośnikom ptactwa szczególnie polecamy spływy w okresie wiosennym i jesiennym, kiedy to występuje wyjątkowa różnorodność gatunków przeżywających okres godów lub zbierających się do odlotów. Podziwiać też możemy jedynie tu występujące bataliony czy słuchać charakterystycznych nawoływań żurawi.

Szlak bardzo słabo zagospodarowany, niewielka ilość pól namiotowych i słabe warunki zaopatrzenia.

Uwaga

W czasie spływu przeważnie wystawieni jesteśmy na działanie promieni słonecznych, stąd warto zaopatrzyć w dobre nakrycie głowy.

Trzeba też pamiętać, że płyniemy przez Biebrzański Park Narodowy, co wymaga od nas wykupienia pozwolenia (można zakupić u nas). Oprócz tego biwakowanie dozwolone jest tylko w miejscach wyznaczonych. Wiosną, w porze lęgowej ptactwa wodnego, może obowiązywać czasowy zakaz wstępu w niektóre rejony BPN (od 1 stycznia do 23 czerwca każdego roku, na odcinku Osowiec – Brzostowo obowiązuje zezwolenie na spływ!).

Najczęstszym miejscem rozpoczęcia spływów jest Lipsk. My proponujemy jednak rozpocząc spływ od mostu drogowego na rzece Sidra koniec szlaku kajakowego na Biebrzy - Wizna. Na przepłynięcie rzeki Biebrzy należy przeznaczyć 8-9 dni. Długość odcinków dziennych do przepłynięcia wynosi od 8 km do 29 km.

Przebieg i kilometraż trasy: Lipsk - Kamienna Nowa - Sztabin - Jagłowo - Dolistowo - Goniądz - Osowiec - Biały Grąd - Burzyn - Wizna

0.0 km	Spływ rozpoczynamy we wsi Holanki obok mostu drogowego łaczacego Chorużowce z .Bieniowcami.Teren silnie pofałdowany, dolina biebrzy ma tu ok 1km szerokości. Uwaga: Przy niskim stanie wody, spływ możliwy od miejscowości Lipsk!!!
1,3 km	Mijamy z prawej strony ujście zmeliorowanej Niedźwiedzicy. W tym miejscu wpływamy już w obręb BPN. Płyniemy w otoczeniu ukwieconych łąk z kępami zakrzaczeń przy brzegach. U lewego brzegu ciągną się zabudowania wsi Koniuszki.
5,4 km	Mijamy drewniany most na drodze z Nowosiółki do Nowego Rogożyna (z prawej). Za mostem zagrody, z lewej strony lasek.
7.6 km	Mostek, który łączy kilka lewobrzeżnych kolonii Lojstry z Nowym Rogożynem. Wnet przed nami, na lewym brzegu zwarty las. Przy jego końcu, z prawej, nad samą rzeką, widać zagrody wsi Rogożynek, położonej na wyspie mineralnej, otoczonej bagiennymi łąkami. Za lasem - dolina Sidry.
11.7 km	Z lewej strony ujście rzeki Sidry, za którą Biebrza znacznie się rozszerza. Również Biebrza staje się (20-25 m), głębsza, o wyraźniejszym nurcie. Oddalamy się od domostw, towarzyszy nam sielankowy spokój i krzątanina wodnego ptactwa. W odali widoczne są wieże kościoła w Lipsku.
17.0 km	Z lewej ujście Kropiwnej. Dolina rzeczna staje się rozleglejsza, sięgając ok. 2 km. szerokości.
18.0 km	Most drogowy Dąbrowa Białostocka-Lipsk. Za mostem w prawo kanałem możemy dopłynąć do zagospodarowanego pola namiotowego w Lipsku (Gospodarzem pola jest Ośrodek Kultury, tel. 87 6423586). Na miejscu znajduje się przystań i basen kąpielowy. Jest to wspomniane wcześniej dobre miejsce na ew. rozpoczęcie spływu. Płynąc dalej mijamy łąki oraz kępy wierzb i olszyn. W oddali na lewym brzegu można również zobaczyć zabudowania w pierwszej kolejności Jałowa, a później Suszalewa.
28.7 km	Z lewej strony mało widoczne ujście rzeki Kamiennej, a za nim rozległy kompleks olsów oraz trzcinowiska i łąki.
23.5 km	Most drogowy i kolejowy na trasie Sokółka – Augustów. Pod mostami należy płynąć powoli, ponieważ przy niskim stanie wody mogą występować kamienie.
23.7 km	Na lewym brzegu rzeki znajduje się niezagospodarowane miejsce biwakowania w Kamiennej Nowej. Z tego miejsca rozciąga się się rozległy kompleks leśny Las Trzyrzeczki z pomnikowymi drzewami, do którego prowadzi szlak pieszy rozpoczynający się na polu biwakowym. Około 3,5 km na południowym krańcu lasu znajduje się leśniczówka – siedziba Obwodu Ochronnego BPN Trzyrzeczki, w której można kupić karty wstępu do BPN. W Nowej Kamiennej znajduje się sklep spożywczy.
27.0 km	Z prawej ujście rzeczki Lebiedzianki oraz widoczna w oddali wieś Krasnybór z gotycko – renesansowym kościołem. Do Krasnyboru można dopłynąć Lebiedzianką – ok. 2,5 km. Płynąc dalej Biebrzą w oddali po prawej stronie mijamy wsie Jasionowo, Wolne i Krasnobroki, a po lewej wieś Małowista.
37.5 km	Most drogi krajowej Białystok – Augustów
35.6 km	Na lewym brzegu zagospodarowane pole namiotowe. Gospodarz: Jadwiga i Bogdan Siebiedzińscy, tel. 87 64-12-179, kom. 603-225-100. Pokoje gościnne, domki wczasowe, kajaki, canoe, tratwy, łódki, rowery terenowe, bania (sauna parowa), basen odkryty o wym. 3m/10m. Na miejscu można kupić: licencje wędkarskie, zezwolenia na spływy, bilety wstępu na szlaki do BPN oraz różnego rodzaju informatory, mapy, foldery, książki i albumy Biebrzańskiego Parku Narodowego.
38.2 km	Na prawym brzegu niezagospodarowane pole namiotowe w Sztabinie (Gospodarz: Urząd Gminy, tel. 87 643 97 50). W miejscowej Szkole Podstawowej znajduje się Izba Pamięci im. Karola Brzostowskiego – zarządcy Sztabina z I połowy XIX wieku.
39.7 km	Na prawym brzegu niezagospodarowane pole namiotowe w Sztabinie (Gospodarz: Urząd Gminy, tel. 87 643 97 50). W miejscowej Szkole Podstawowej znajduje się Izba Pamięci im. Karola Brzostowskiego – zarządcy Sztabina z I połowy XIX wieku. Płynąc dalej mijamy trzcinowiska i turzycowiska oraz rozległe, podmokłe łąki. W dalszym biegu rzeka wije się, tworząc wysepki i kępy. Brzegi rzeki stają się wysokie i niedostępne.
45.5 km	Po obu stronach wysokie nasypy drogi, a w rzece drewniane pale – pozostałość po dawnym moście na drodze Suchowola – Augustów. Stopniowo wpływamy na rozległe przestrzenie torfowiska Biele Suchowolskie, rozpościerające się na lewym brzegu Biebrzy na szerokości ponad 5 km i ciągnące się aż do ujścia rzeki Brzozówki – stanowi ono siedlisko wielu gatunków ptaków.
54.0 km	Na lewym brzegu rozciągnięta wieś Jagłowo, o ciekawej drewnianej zabudowie, położona na wydmie wśród torfowisk. W miejscowości tej znajduje się pole namiotowe Pani Winkiewicz Teresy, Jagłowo 42, tel. 87 641-30-66
54.8 km	Most drogi lokalnej Jagłowo – Dębowo – Mogilnice
59.5 km	Na prawo ujście odnogi Kanału Augustowskiego, na której znajduje się śluza Dębowo. Można tu zanocować – pole namiotowe przy rzece (Gospodarz J. Polkowski, tel. 87 641 30 97), pole namiotowe przy śluzie (Gospodarz W. Chorążewski, tel. 87 641 30 27). Na miejscu znajduje się sklep spożywczy oraz tablica informacyjna o Kanale Augustowskim.
61.5 km	Pole namiotowe w Jasionowie. Za wsią i rzeką Kopytówką rozciąga się rezerwat Czerwone Bagno oraz znajduje się łańcuch wyniesień wydmowych – uroczysko Tchórze Grzędy z punktami i wieżami widokowymi (około 4,5 km).
63.2 km	Z lewej ujście Brzozówki.
67.0 km	Drewniany most drogowy w Dolistowie Starym. Pod mostem, przy niskim stanie wody, mogą występować kamienie.
67.6 km	Po lewej stronie zagospodarowane pole namiotowe Dolistowo Stare (Gospodarz Urząd Gminy, tel. 85 716 80 13). W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół z końca XVIII wieku. Od Dolistowa do Goniądza rzeka płynie blisko lewego wysokiego brzegu doliny, stanowiącego obrzeże Wysoczyzny Białostockiej.
73.0 km	Na lewym brzegu rzeki zagospodarowane pole namiotowe we Wroceniu (Gospodarz T. Dembowska, tel. 85 738 39 26), na miejscu pokoje gościnne.
76.8 km	Po prawej ujście rzeki Ełk. Wzdłuż rzeki miejsca gnieżdżenia się mewy śmieszki.
83.8 km	Most drogowy na trasie Goniądz – Wólka Piaseczna. Za nim kemping z polem biwakowym i plażą w Ośrodku Wypoczynkowym w Goniądzu (tel. 85 738 00 18 czynny IV-IX). Goniądz to stary mazowiecki gród ziemi wiskiej położony nad Biebrzą. Przecinały go dwa nadbiebrzańskie szlaki z Grodna do Wizny. W Goniądzu znajduje się neobarokowy kościół z dwudziestolecia międzywojennego oraz liczne sklepy i baza noclegowa, więcej na stronie: www.goniadz.pl
84.4 km	Po lewej stronie ujście Czarnej Strugi, a dalej wieś Szafranki i po prawej Budne. Wzdłuż głównego koryta Biebrzy mnóstwo starorzeczy. Na lewym brzegu, w oddali, pojawia się zalesiony obszar.
90.5 km	Z lewej do rzeki dochodzi kanał prowadzący do fosy fortów twierdzy Osowiec. My płyniemy w prawo głównym nurtem. Po prawej widoczne w oddali zabudowania wsi Osowiec.
91.0 km	Dopływamy do starego mostu drewnianego przy Osowcu. Za mostem, po obu stronach widoczne domki letniskowe. Po lewej przyjemne miejsce na odpoczynek. 100 metrów za mostem, po lewej stronie, kanał prowadzący do pola namiotowego BPN „Bóbr” (Gospodarz Lech Śledziewski). Na miejscu pokoje gościnne, sanitariaty z natryskami, wiaty i wiatrochrony, wypożyczalnia sprzętu wodnego, ścieżki przyrodnicze Terenowego Ośrodka Edukacyjnego (wieże i platformy, tablice edukacyjne). Około 1,5 km do Centrum Edukacji i Zarządzania BPN z salami ekspozycyjnymi oraz punkt informacji turystycznej, gdzie można zaopatrzyć się w wydawnictwa i pamiątki. W Osowcu – Twierdzy mieści się Muzeum Twierdzy Osowiec (Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne tel. 600 941 954), stacja kolejowa oraz bar i sklep spożywczy. Płynąc dalej należy pamiętać, że w terminie od 1 stycznia do 23 czerwca każdego roku, na odcinku Osowiec – Brzostowo obowiązuje zezwolenie na spływ! Odcinek ten w tym okresie należy pokonać w ciągu 1 dnia, bez możliwości nocowania na polu namiotowym „Biały Grąd”. Dzienny limit na ten odcinek w podanym terminie wynosi 25 osób. Celem uzyskania zezwolenia, należy skontaktować się z Zespołem Udostępniania BPN tel. 85 738 30 35. Przed wyruszeniem w dalszą drogę należy zaopatrzyć się w zapas wody pitnej i żywności, gdyż po drodze nie ma możliwości zrobienia zaopatrzenia. Szlak prowadzi szeroką doliną rzeki, bez dostępu do osiedli ludzkich !
91.8 km	Most drogowy i kolejowy na trasie Białystok – Ełk.
83.1 km	Z prawej ujście Kanału Rudzkiego skracającego bieg rzeki Ełk. Po lewej, na zalesionym, wysokim brzegu, widoczne fragmenty twierdzy Osowiec. Rzeka zaczyna stopniowo silnie meandrować.
104.0 km	Po prawej stronie za starorzeczem pole namiotowe „Biały Grąd” z wieżą widokową (Gospodarz H. Łacińska, tel. 86 273 21 29). 3,5 km do wsi Mścichy ze sklepem spożywczym. Dalszy odcinek biegnie pośród rozległych łąk. Po lewej, na linii horyzontu, ciągną się tereny leśne. Po prawej zaś zabudowania kolejnych wsi, leżących na wysokim brzegu. Rzeka wije się pośród porastających brzegi zarośli i trzcin, tworząc liczne zakola a miejscami łachy piaskowe. Po prawej widoczne są czasem wyniesiena wydmowe: Orle, Jeziorki, Góra Klemencin, Góra Pawłowa.
118.0 km	Po prawej ujście rzeki Wissa. Po lewej, na długim odcinku, ciągną się kompleksy grądów, którymi biegnie pieszy czerwony szlak oraz zalesione uroczyska. Stopniowo Biebrza zbliża się do prawego, wysokiego brzegu doliny i tak biegnie aż do ujścia.
125.0 km	Na prawym brzegu pole namiotowe w Brzostowie z wiatą, wieżą widokową oraz pokoje gościnne (Gospodarz T. Konopka, tel. 86 472 14 97). Ok. 2 km we wsi Mocarze sklep spożywczy.
131.0 km	Pole namiotowe w Burzynie (Gospodarz T. Myśliński, tel. 86 217 85 53). Na szczycie wzgórza we wsi punkt widokowy na rozpościerające się na lewym brzegu rzeki Bagno Ławki. Po prawej mijamy kolejno wsie: Rutkowskie, Sieburczyn, Wierciszewo i Sambory. Po lewej dolina rzeki zwęża się i widać zmeliorowane łąki wideł Narwi i Biebrzy z wsiami: Kołodzieje, Gać, Poświętne i Giełczyn. Wzdłuż rzeki, po lewej, widoczne wydmy piaskowe.
139.0 km	Ujście Biebrzy do Narwi. Przy ujściu wysokie grodzisko średniowieczne zwane okopem, na którym w XI-XII wieku znajdował się gródek pomocniczy Wizny, strzegący szlaku handlowego wiodącego z Mazowsza na Litwę.
142.0 km	Spływ kończymy przy mosście drogowym na trasie Białystok – Łomża.

Ciekawe miejsca:

Lipsk - miasto liczące ok. 2,7 tys. mieszkańców. Historia miasta sięga aż XI wieku, z którego to pochodzą pierwsze znaleziska archeologiczne na tym terenie. Miasto założył król Stefan Batory.

Warto zobaczyć - kościół pseudogotycki z początku XX w., wewnątrz cenna ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI - XVII w. Kopiec Wolności usypany jako wotum za odzyskanie niepodległości w 1918 r. Liczne drewniane rzeźby autorstwa Stanisława i Jana Wakulińskich oraz studentów szkół artystycznych wykonane podczas plenerów. Grób nieznanego żołnierza na cmentarzu i obelisk "Poległym za Polskę". Z Lipska podczas Drugiej Wojny światowej wyruszył do walki oddział majora "Hubala" (Henryka Dobrzańskiego).

Kamienna Nowa - wieś na wysokim zboczu ponad południowym brzegiem Biebrzy. Warto zobaczyć - Bunkry "Linii Mołotowa" budowane przez sowietów w latach 1939-41 dla zabezpieczenia przed inwazją niemiecką oraz drewniany Kościółek pod wezwaniem Świętej Anny (odpust 26 lipca)

Krasnybór - wieś wywodząca swą nazwę od dawnej puszczy Krasnego Boru. Warto zobaczyć - Kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, niegdyś cerkiew 1584 - 1589 późnogotycka, renesansowa z wieżą dobudowaną w 1913 roku. Jest to najstarszy obiekt w rejonie suwalskim.

Sztabin - wieś licząca ok. 1 tyś. mieszkańców. Warto zobaczyć - Neogotycki Kościół im. Świętego Jakuba Apostoła wybudowany w 1912 roku. Zegar słoneczny oraz regionalną izbę pamięci. W tym roku - 2004 r. Sztabin obchodzi rok Brzostowskiego, założyciela rzeczpospolitej Sztabińskiej.

Jagłowo - wieś chyba najbardziej malowniczo położoną nad brzegami Biebrzy i posiadającą ciekawą architekturę. Miejsce to zachowało swój dawny charakter.

Dębowo - wioska u zbiegu Biebrzy i Kanału Augustowskiego. Końcowa śluza Kanału Augustowskiego 1826-1827. Murowana strażnicówka z początku XX w.

Rezerwat Czerwone Bagno i łańcuch wzniesień - wydmowy Kurze Grzędy.

Dolistowo Stare - dawna osada osoczników strzegących nadbiebrzańskich łąk. Warto zobaczyć - Kościół Świętego Wawrzyńca z 1789-1791 roku ufundowany przez Izabelę Branicką. Dzwonnica kamienna z XIX w. Drewniany dom parafialny z przełomu XIX – XX w. Kościół cmentarny Świętego Jerzego z 1820 r. Wiatrak z połowy XIX w.

Goniądz - miasto położone przy historycznej przeprawie przez kompleks Bagien Biebrzańskich.

Warto zobaczyć Kościół Świętych Agnieszki i Antoniego Padewskich z 1922-24 r. Kaplica Świętego Floriana z 1864 r. Kaplica cmentarna Świętego Ducha z 1907 r. Neogotycka murowana. Drewniany młyn wodny z XIX w.

Osowiec - osada położona przy jedynym drogowym przejściu przez bagna. Warto zobaczyć twierdzę w Osowcu.

Wyniesienia wydmowe: Orle, Jeziorki, Góra Klemencin, Góra Pawłowa -

Burzy - wieś, której historia sięga 1448r. Od połowy XVII w. Własność Burzyńskich. We wsi zachowany został zabytkowy układ przestrzenny oraz zabytki architektury drewnianej.

Wizna - Wysokie grodzisko średniowieczne zwane Okopem. W XI-XII w. Gródek pomocniczy Wizny strzegący szlaku handlowego